ضرورت تقویت نظارت‌ها بر عملکرد مناطق آزاد تجاری

به گزارش راهبرد معاصر، یکی از اساسی‌ترین کارکردهای مناطق آزاد که اصولا دولت‌ها را در چشم پوشی از اخذ مالیات وعوارض جدی‌تر می‌کند، درآمدزایی و ارزآوری از این مناطق با توسعه صادارت است. مناطقی که به دلیل مشوق‌ها و فرصت‌های مختلفی که درآن تعبیه شده بازرگانان وسرمایه گذاران را به آنجا می‌کشاند تا در کنار تامین مواد اولیه تولید، صادرات محوری از این مناطق کلید بخورد. این موضوع علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته ومشوق‌های درنظر گرفته شده در ایران محقق نشده، به بیان بهتر، مناطق آزاد محلی برای رشد صادرات کشور نبوده‌اند، بلکه بستری برای واردات بدون دادن مالیات و خالی شدن دست دولت از مالیات و تحمیل فشارهای بالا به مردم و سودبری عده‌ای شده که چنین فرصتی به آنها عطا شده است. معاون اسبق وزارت صمت در گفت‌وگو با «راهبرد معاصر» بر مهمترین کارکردهای مناطق آزاد اشاراتی داشته است که در ادامه می‌خوانیم.

امیررضا واعظ آشتیانی معاون اسبق وزارت صمت وکارشناس مسائل تجاری و بازرگانی در گفت‌وگوبا «راهبرد معاصر» تعریف درست از کارکرد مناطق آزاد را بیان کرد و در این‌باره گفت: یکی از محورهای مهم مورد نظر در بحث اقتصاد مقاومتی، تلاش برای داشتن تولیدی صادرات محور است. تولیدی با کیفیت که آن سوی مرزها متقاضی داشته باشد. از این نظر دولت‌ها بر آن شدند تا با فراهم سازی امکانات وزیر ساخت‌‎های لازم در مناطق آزاد، سکوی پرتابی برای افزایش صادرات کالای تولیدی ایران ایجاد کنند.

وی در این‌باره خاطر نشان کرد: یکی از مهمترین دلایل بخشودگی مالیات و عوارض در مناطق آزاد که اصولا دولت‌ها نظر خاصی بدان دارند و بر آن تاکید می‌ورزند ناشی از اصرار برای زمینه‌سازی و ایجاد بسترهای مناسب برای رقابت کالای تولید داخل با تولیدات مشابه خارجی است. بخشودگی‌های مالیاتی که مشوق‌های خوبی برای تولیدکننده و صادرکننده به شمار می‌رود تا از طریق مناطق آزاد کالای خود را در فضای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به فروش برساند و بازار ایران را وارد بازارهای بین‌المللی و رقابتی کند.

معاون اسبق وزارت صمت خاطر نشان کرد: این موضوع قطعا با نگاه به ارزآوری صادرات کالای ایرانی از مناطق آزاد یکی از محورهای مهم مورد نظر دولت در بخشودگی‌های مالیاتی وعوارضی است. در صورتی که هیچ‌گاه بنا نبوده مناطق آزاد محلی برای رفت‌وآمد و برخورداری رانت‌خواران برای پول‌شویی و فعالیت‌های مخرب اقتصاد باشد.

امیررضا واعظ آشتیانی در خصوص چرایی عدم‌موفقیت مناطق آزاد کشور در امور محوله و تعریف شده، گفت: یکی از دلایل مهمی که مناطق آزاد به طور جد نتوانسته به موفقیت‌های موردنظر و کارکردهای ترسیم شده برسد، نظارت ضعیف براین مناطق است به گونه‌ای که بی‌توجهی به این امر مهم زمینه را برای سوء استفاده و فرصت‌طلبی عده‌ای فراهم کرده تا رویکرد غلط واردات محوری را به جای صادرات محوری گسترش دهند. وارداتی که با قیمت‌های گزاف به مردم تحمیل می‌شود. درآمدی بدون زحمت و بدون پرداخت مالیات و عوارض برای واردکنندگان کالا به دلیل ضعف نظارت برمناطق آزاد ایجاد شده که حاضر به دست برداشتن از آن نیز نیستند.

وی در این‌باره تصریح کرد: در حالی که در تمام دنیا مناطق آزاد کارکردی تعریف شده دارد که هدف غایی از داشتن مناطق آزاد در اقتصادهای توسعه یافته، پویا کردن اقتصاد، افزایش اشتغال، تولید ثروت و ارزآوری و رقابت اقتصادی و تجاری برای کشور است. برای اینکه تولید حرفی برای گفتن در منطقه و فرامنطقه داشته باشد و صادرات اصلی‌ترین فعالیتی شود که در مناطق آزاد انجام می‌شود.

امیررضا واعظ آشتیانی معاون اسبق وزارت صمت دراین‌باره خاطر اضافه کرد: راه‌اندازی مناطق‌آزاد تجاری در اصل بایستی باید منجر به تسهیل در واردات مواد اولیه با توجه به بخشودگی‌های مالیاتی و عوارضی شود. متاسفانه چه در سرزمین اصلی و مناطق آزاد تجاری اصلی‌ترین مشکل اقتصاد ایران، حلقه مفقوده نظارت است. حلقه مفقوده‌ای که اکنون به یک چالش بزرگ تبدیل شده است.

معاون اسبق وزارت صمت دراین باره تصریح کرد: اگر امروز شاهد هستیم افرادی یا باندی به دلیل تخلفات اقتصادی تحت تعقیب قرار می‌گیرند و دستگاه قضا آنها را محاکمه می‌کند به دلیل عدم نظارت است. به این دلیل که هنوز یاد نگرفته‌ایم قبل از وقوع جرم از آن جلوگیری کنیم، بلکه همیشه جرم اتفاق می‌افتد و مجرم را مجازات می‌کنیم، در حالی که هزینه جلوگیری از جرم به مراتب کمتر از مجازات متخلفان است. بنابراین باید گفت مناطق  آزاد جولانگاه افراد فرصت طلب نیست و باید با این افراد برخوردهای جدی صورت گیرد تا از انحصار و ایجاد رانت در این مناطق جلوگیری شود.